Trồng cây, xây tạm chờ đền bù: Khi nào thì hợp pháp?

Việc trồng cây, xây tạm chờ đền bù khi Nhà nước thu hồi đất xảy ra khá phổ biến tại các địa phương. Tuy nhiên, do không hiểu quy định của pháp luật dẫn đến rất nhiều hộ gia đình, cá nhân bị vi phạm.

1. Trồng cây, xây tạm chờ đền bù có hợp pháp?

* Đối với công trình xây dựng, bao gồm cả xây dựng tạm

Căn cứ khoản 1 Điều 6, khoản 2 Điều 92 Luật Đất đai 2013 và Điều 89 Luật Xây dựng 2014 được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 30 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi 2020, công trình xây dựng được coi là hợp pháp nếu có đủ các điều kiện sau:

(1) Phải sử dụng đúng mục đích sử dụng đất.

(2) Phải có giấy phép xây dựng đối với công trình phải có giấy phép trước khi khởi công.

(3) Được xây dựng trước khi có thông báo thu hồi đất.

Căn cứ khoản 1 Điều 67 Luật Đất đai 2013, trước khi có quyết định thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải thông báo thu hồi cho người sử dụng đất biết trước thời điểm thu hồi một khoảng thời gian nhất định, cụ thể:

– Chậm nhất là 90 ngày đối với đất nông nghiệp.

– Chậm nhất là 180 ngày đối với đất phi nông nghiệp.

Tất cả trường hợp người dân trồng cây, xây tạm chờ bồi thường từ sau khi có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đều là hành vi vi phạm.

(4) Đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gồm nhiều thông tin khác nhau và về nguyên tắc trường hợp công trình xây dựng vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất sẽ bị xử phạt tiền, buộc tháo dỡ và đương nhiên sẽ không được bồi thường.

* Đối với cây trồng

Căn cứ khoản 1 Điều 6 và khoản 82 Điều 92 Luật Đất đai 2013, cây trồng được coi là hợp pháp khi có đủ điều kiện sau:

(1) Sử dụng đất đúng mục đích.

(2) Được trồng trước khi có thông báo thu hồi đất

(3) Đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Tóm lại, cây trồng, công trình xây dựng là tài sản được tạo lập hợp pháp nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện trên. Thực tế rất nhiều công trình không hợp pháp vì vi phạm chỉ giới, xây lấn, chiếm hành lang an toàn giao thông.

2. Điều kiện cây trồng, công trình xây dựng được bồi thường

Điều 88 Luật Đất đai 2013 quy định nguyên tắc bồi thường thiệt hại về tài sản, ngừng sản xuất, kinh doanh khi Nhà nước thu hồi đất như sau:

“1. Khi Nhà nước thu hồi đất mà chủ sở hữu tài sản hợp pháp gắn liền với đất bị thiệt hại về tài sản thì được bồi thường.

2. Khi Nhà nước thu hồi đất mà tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài phải ngừng sản xuất, kinh doanh mà có thiệt hại thì được bồi thường thiệt hại.”.

Theo đó, nhà ở, công trình xây dựng khác, cây trồng sẽ được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất nếu có đủ các điều kiện sau:

(1) Nhà ở, cây trồng được tạo lập hợp pháp (tài sản hợp pháp được nêu rõ ở mục trên).

(2) Nhà ở, cây trồng bị thiệt hại do Nhà nước thu hồi đất.

3. Biết có dự án mới trồng cây, xây tạm có được bồi thường?

Điều 92 Luật Đất đai 2013 quy định những trường hợp không được bồi thường, trong đó nêu rõ trường hợp nhà ở, công trình xây dựng khác, cây trồng,…không được bồi thường, cụ thể:

“1. Tài sản gắn liền với đất thuộc một trong các trường hợp thu hồi đất quy định tại các điểm a, b, d, đ, e, i khoản 1 Điều 64 và điểm b, d khoản 1 Điều 65 của Luật này.

2. Tài sản gắn liền với đất được tạo lập trái quy định của pháp luật hoặc tạo lập từ sau khi có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
3. Công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và công trình xây dựng khác không còn sử dụng.”.

Theo quy định trên thì một trong những trường hợp nhà ở, cây trồng không được bồi thường là tạo lập từ sau khi có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Nếu thuộc trường hợp này không những không được bồi thường mà còn bị xử phạt tiền, buộc phải tháo dỡ để trả lại hiện trạng ban đầu, nếu không tự tháo dỡ sẽ bị áp dụng biện pháp cưỡng chế buộc tháo dỡ công trình vi phạm (khi Nhà nước tiến hành cưỡng chế tháo dỡ người có hành vi vi phạm phải trả tiền công tháo dỡ). 

Trên đây là bài viết tham khảo của Công ty Luật TNHH Hanilaf về câu hỏi: Biết có dự án mới trồng cây, xây tạm có được bồi thường thì câu trả lời phải phụ thuộc vào thời điểm có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (khi thu hồi đất của hộ gia đình, cá nhân thì Ủy ban nhân dân cấp huyện sẽ ra thông báo thu hồi). Nếu cây được trồng, công trình xây dựng được xây trước thời điểm có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đáp ứng đủ các điều kiện là tài sản được tạo lập hợp pháp (như mục 1 của bài viết) và khi Nhà nước thu hồi bị thiệt hại thì được bồi thường.

 Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích cho Quý khách khi muốn tìm hiểu về các vấn đề liên quan đến hình thức chuyển quyền sử dụng đất và một số điều cần lưu ý.

Nếu quý khách hàng còn bất kỳ vướng mắc, không hiểu về vấn đề này hay bất kỳ vấn đề pháp lý liên quan nào khác, Quý khách hàng vui lòng liên hệ qua số tổng đài tư vấn miễn phí của Công ty Luật Hanilaf: 096 226 4737 để nhận được sự giải đáp thắc mắc kịp thời, nhanh chóng đến từ đội ngũ Luật sư và chuyên viên pháp lý giàu kinh nghiệm chuyên môn. Xin chân thành cảm ơn hợp tác của Qúy khách hàng!

DD1130